Hoa đu đủ đực là một thảo dược rất quen thuộc hiện nay. Cây có tên khoa học là Carica papaya, thuộc họ đu đủ Papayaceae. Hoa nhỏ màu trắng 5 cánh, thường mọc thành chùm có cuống dài ở kẽ lá, khác với hoa cái là mọc đơn và bông cũng to hơn. Hoa đu đủ đực khá hiếm vì cây được trồng ít, vậy nên trên thị trường giá thành của loại dược liệu này cũng khá cao. Ngoài việc được dùng làm thực phẩm cho bữa ăn hàng ngày như xào, nấu, luộc, gỏi,… thì hoa đu đủ còn được dùng làm thuốc để chữa bệnh về đường hô hấp, tim mạch.
Đặc biệt, hiện nay, việc sử dụng hoa đu đủ đực để chữa ho đang rất được nhiều người ưa chuộng vì hiệu quả mà nó đem lại. Hiểu được điều đó, LeadViet xin gửi tới độc giả 6 cách chữa ho bằng hoa đu đủ đực hiệu quả nhất hiện nay qua bài viết dưới đây.
Công dụng của hoa đu đủ đực
Hoa đu đủ đực chứa tanin, acid gallic, phenol. Đây là các chất chống oxy hóa, đồng thời giúp ngăn ngừa bệnh ung thư, u xơ. Trong thành phần của hoa có các vitamin A, B1, C cùng các khoáng chất canxi, photpho giúp tăng cường trao đổi và hấp thu chất trong cơ thể. Ngoài ra còn có thêm carbohydrate, protein, papain, sắt.
Theo đông y, hoa đu đủ đực có vị đắng, tính bình. Y học hiện đại và Y học cổ truyền đều có những nghiên cứu chỉ ra tác dụng có lợi, tích cực của nó đối với các tổ chức, cơ quan trong cơ thể của con người:
- Hệ tiêu hóa:
Thành phần men papain có trong hoa đu đủ đực có khả năng phân giải protein giúp cho việc tiêu hóa các thức ăn giàu hàm lượng protein tốt hơn và còn kích thích co bóp nhu động ruột làm thức ăn di chuyển dễ dàng và hấp thu tốt hơn. Nhờ đó, tránh được hiện tượng táo bón, khó tiêu, đầy tức bụng, đau dạ dày,… Cùng với đó, các thành phần: folate, vitamin A, C, B1 và khoáng chất vừa có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày, đường ruột vừa tăng khả năng chuyển hóa và trao đổi các chất dinh dưỡng trong cơ thể, nâng cao hệ thống miễn dịch.
- Hệ tim mạch, hệ tuần hoàn:
Hoạt chất beta- carotene, folate và các chất chống oxy hóa phenol, acid gallic có trong hoa đu đủ đực giúp bảo vệ thành mạch, tăng nhũ tương hóa lipid tại gan từ đó giảm cholesterol xấu vào máu, ổn định huyết áp, ngăn ngừa bệnh đau tim, đột quỵ. Ngoài ra, chúng cũng giúp chống lại sự hình thành của các mảng xơ vữa và huyết khối, đảm bảo cho hoạt động lưu thông máu luôn dễ dàng.
- Đối với hệ hô hấp:
Dược liệu này giàu vitamin C và beta- carotene là những chất có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm sưng sẽ giúp cải thiện tốt tình trạng sưng tấy, viêm ở cổ họng, từ đó làm giảm các triệu chứng ho (ho có đờm, ho khan), viêm họng, khàn tiếng, đau rát họng. Ngoài ra, thành phần vitamin C còn có tác dụng tăng cường sức đề kháng và nâng cao hệ thống miễn dịch của cơ thể giúp người bệnh mau hồi phục.
- Hệ miễn dịch
Thành phần vitamin C có trong hoa đủ đực vừa có tác dụng chống oxy hóa mạnh vừa có tác dụng nâng cao sức đề kháng và tăng cường hệ miễn dịch từ đó giúp cơ thể khỏe mạnh và hạn chế mắc các bệnh thông thường.
- Ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư:
Theo những nghiên cứu về thành phần chứa trong hoa đu đủ, người ta thấy rằng các hoạt chất lycopene hay carotenoids; isothiocyanates và phenol, axit gallic (chất chống oxy hóa mạnh) sẽ có tác dụng tích cực trong việc khống chế sự phát triển và làm chậm quá trình di căn của tế bào ung thư sang các tế bào, cơ quan lành khác.
Ngoài ra, các nghiên cứu của nhà khoa học Úc và Mexico cũng cho biết: tỷ lệ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới có thể giảm tới 82% khi sử dụng hoa đu đủ đực. Và đặc biệt với bệnh u xơ tiền liệt tuyến ở nam giới, thành phần carotenoid và lycopene giúp làm giảm các triệu chứng tiểu khó, tiểu dắt, tiểu buốt, đi tiểu nhiều lần.
Trong các phác đồ điều trị ung thư, ngoài việc sử dụng thuốc diệt tế bào ung thư và các phương pháp hóa trị liệu khác, bác sĩ cũng khuyến khích người bệnh sử dụng hoa đu đủ đực kết hợp với các hoạt chất alkaloid trong một số vị thuốc khác (dừa cạn) nhằm tăng khả năng loại trừ các tế bào ung thư ác tính mà không làm ảnh hưởng tới các tế bào, tổ chức khác trong cơ thể.
- Công dụng trên bệnh nhân bị bệnh đái tháo đường:
Bệnh đái tháo đường là bệnh dễ gây nhiều các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người bệnh. Bệnh nhân gần như phải sử dụng thuốc cả đời và phải có chế độ ăn kiêng khá khắt khe và khoa học để lượng đường trong máu nằm trong khoảng giới hạn cho phép. Vậy nên, từ lâu, nhiều người dùng hoa đu đủ đực với mục đích hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường vì một số hoạt chất trong hoa đu đủ đực giúp cân bằng nồng độ insulin trong cơ thể từ đó giúp bệnh nhận bị đái tháo đường có thể kiểm soát tốt đường huyết trong máu.
- Giảm cân hiệu quả:
Hoa đu đủ đủ đực có thành phần giàu chất xơ, vitamin A, B1, C và hàm lượng khoáng chất dồi dào giúp tăng khả năng nhũ tương hóa lipid tại gan và giúp quá trình trao đổi chất tốt hơn. Qua đó, giảm tình trạng tích trữ mỡ dư thừa ở các cơ quan như bụng, đùi, bắp tay,… Tuy nhiên, việc giảm cân này chỉ thực sự có hiệu quả khi chúng ta khi chúng ta chế biến thành món luộc, hấp cùng với đó là kết hợp với chế độ ăn uống và tập luyện thể dục thể thao hợp lý.
Cách chữa ho bằng hoa đu đủ đực
Trị ho bằng hoa đu đủ đực và đường phèn
Đường phèn là nguyên liệu rất quen thuộc trong các bài thuốc trị ho. Chúng vừa có tác dụng tạo vị ngọt vừa có tác dụng giảm ho. Ngoài ra, nó còn rất lành tính nên rất phù hợp để trị ho cho trẻ nhỏ và phụ nữ đang mang thai.
Cách làm:
- Lấy khoảng 4 – 5 bông đu đủ đực (nên chọn hoa vừa mới chớm nở; nếu không có hoa tươi có thể sử dụng hoa khô thay thế), rửa sạch với nước, để ráo.
- Thái nhỏ. Cho vào bát cùng với khoảng 2 thìa đường phèn ( nên dùng loại đường phèn được nghiền sẵn).
- Hấp cách thủy 15 – 20 phút hoặc hấp cơm.
- Để nguội bớt rồi dằm nát, chắt lấy nước uống. Chia làm 3 lần, mỗi lần từ 1 – 2 thìa tùy theo tình trạng bệnh và lứa tuổi.
Hoa đu đủ đực kết hợp với vỏ quýt
Vỏ quýt chính còn có tên gọi là trần bì. Theo đông y, trần bì có vị đắng, cay; tính ấm; quy 2 kinh tỳ và phế nên có tác dụng giảm ho, trừ đờm.
Bài thuốc còn có kết hợp thêm một số vị thuốc để tăng tác dụng điều trị ho:
Bách bộ là vị thuốc được dùng từ lâu trong nhân dân ta để chữa bệnh. Thành phần alcaloid trong bách bộ có khả năng giảm thấp sự hưng phấn của trung khu hô hấp do đó có tác dụng trị ho. Bách bộ còn có tác dụng kháng khuẩn giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn có hại.
Rễ cây dâu (tang bạch bì) có vị ngọt, tính hàn ; quy kinh phế có tác dụng trị ho phế nhiệt.
Nguyên liệu:
- Hoa đu đủ đực: 20g
- Vỏ quýt khô: 20g
- Rễ cây dâu: 20g
- Bách bộ: 10g
- Đường phèn: 10g
Thực hiện:
Đem hoa đu đủ đực và rễ cây dâu rửa thật sạch với nước, để ráo. Sau đó cho lần lượt hai vị vào chảo để sao vàng rồi bỏ tất cả vào cối nghiền thành bột mịn. (Rễ cây dâu cần bỏ vỏ trước khi chế biến. Nếu không có sẵn dược liệu tươi có thể dùng dược liệu khô).
Vỏ quýt khô, bách bộ, đường phèn cũng tán thành bột mịn.
Trộn đều 2 hỗn hợp bột lại với nhau rồi bỏ vào lọ thủy tinh hoặc lọ nhựa có nắp để bảo quản.
Lấy từ 1 – 8g bột (tùy theo thể trạng bệnh và lứa tuổi: 1 – 4g cho trẻ dưới 6 tuổi; 5 – 8g cho trẻ từ 6 tuổi trở lên) đem hòa với nước ấm rồi uống từ từ. Mỗi ngày dùng từ 3 – 4 lần sau bữa ăn.
Hoa đu đủ đực và mật ong chữa ho cho bé
Mật ong từ lâu đã được biết đến với nhiều công dụng tuyệt vời để chữa bệnh. Trong mật ong chứa kháng sinh tự nhiên và có tính kháng khuẩn nên được sử dụng kết hợp với hoa đu đủ đực để trị ho cho bé tại nhà.
Có 2 cách dùng hoa đu đủ đực với mật ong để giảm ho:
- Hoa đu đủ đực hấp với mật ong (làm tương tự như với hấp đường phèn)
Cách làm: Lấy khoảng 4 – 5 bông vừa mới chớm nở đem rửa với nước sạch, để ráo và thái nhỏ. Cho vào bát cùng với mật ong, trộn đều rồi đem hấp cách thủy 15 – 20 phút hoặc hấp cơm. Để nguội sau đó dằm nhừ chắt lấy nước chia làm 3 phần, mỗi lần uống 1 – 2 thìa.
- Hoa đu đủ ngâm với mật ong
Nguyên liệu: 1kg hoa đu đủ đực tươi, 1l mật ong
Cách làm: Hoa đu đủ đực tươi đem rửa sạch với nước, để ráo ( có thể dùng hoa đu đủ đực khô). Cho hoa vào lọ thủy tinh có nắp rồi đổ lượng mật ong đã chuẩn bị vào. Đậy nắp kín. Ngâm khoảng 1 tháng là có thể dùng được. Khi dùng, lấy từ 1 – 2 thìa cà phê hòa với nước ấm uống (ăn được cả hoa). Uống ngày 2 – 3 lần.
Dùng hoa đu đủ đực và lá hẹ trị ho
Lá hẹ là loại cây dễ sống nên được trồng ở nhiều nơi. Ngoài được chế biến thành các món ăn thì chúng còn là một vị thuốc dùng để trị ho. Bài thuốc hoa đu đủ đực, lá hẹ, hạt chanh và đường phèn được nhiều người áp dụng để điều trị ho tại nhà.
Nguyên liệu:
- Hoa đu đủ đực: 15g
- Lá hẹ: 15g
- Hạt chanh tươi: 20g
- Đường phèn: 10g ( có thể thay bằng 10ml mật ong)
Cách làm:
- Đem hoa đu đủ đực, lá hẹ và hạt chanh rửa sạch bằng nước rồi vớt để ráo.
- Giã nát những nguyên liệu trên rồi trộn đều với đường phèn hoặc mật ong, cho vào bát.
- Hấp cách thủy 15 – 20 phút đến khi đường phèn tan đều.
- Chắt lấy phần nước cốt để uống chia làm 3 phần, uống trong vòng 1 ngày. Mỗi lần uống từ 2 – 3 thìa cà phê.
Húng chanh và hoa đu đủ đực dứt điểm ho dai dẳng
Thành phần tinh dầu (chủ yếu là carvacrol) trong húng chanh có tác dụng chữa cảm cúm, ho do viêm họng, khản tiếng.
Có hai bài thuốc để trị ho khi dùng húng chanh với hoa đu đủ đực chữa ho:
- Hoa đu đủ đực, xạ can, mạch môn và lá húng chanh (thường áp dụng khi ho do viêm họng)
Xạ can có vị đắng, cay; tính hàn có độc; quy kinh phế và tỳ. Công dụng của nó là thanh nhiệt giảm độc, hầu họng sưng đau, thích hợp với chứng đờm nhiệt thịnh gây ra đau họng; giấng khi phế, hóa đờm, bình suyễn.
Mạch môn được trồng vừa để làm cảnh vừa để làm thuốc. Trong rễ củ của mạch môn chứa chất nhầy, đường, saponin steroid có tác dụng chữa ho, long đờm.
Nguyên liệu:
- Hoa đu đủ đực: 15g
- Xạ can: 10g
- Mạch môn: 10g
- Lá húng chanh: 10g
Cách làm:
Đem tất cả nguyên liệu trên rửa sạch với nước, để ráo rồi thái nhỏ.
Cho tát cả vào bát rồi thêm một chút muối, trộn đều.
Hấp cách thủy đến khi hỗn hợp chín nhừ
Nghiền nát sau đó ngậm 1 – 2 thìa hỗn hợp trong miệng rồi nuốt từ từ. Dùng 2 – 3 lần mỗi ngày.
- Hoa đu đủ đực, rẻ quạt, mạch môn, lá húng chanh và đường phèn trị ho có đờm
Rẻ quạt cũng giống mạch môn ngoài trồng làm cảnh còn dùng làm thuốc chữa bệnh. Một số dẫn chất isoflavonoid (belamcandin, tectoridin,…) trong thân rễ của cây rẻ quạt có tác dụng kháng khuẩn, tiêu viêm, tiêu đờm, chữa ho, ho gà, viêm họng, khản tiếng, viêm amidan,…
Bài thuốc này đặc trị cho ho có đờm và ho gà.
Nguyên liệu:
- Hoa đu đủ đực: 15g
- Rẻ quạt: 15g
- Mạch môn: 10g
- Lá húng chanh: 10g
- Đường phèn: 5g (Có thể thay thế bằng muối).
Cách làm: (giống với cách làm trên) Đem tất cả nguyên liệu trên rửa sạch, thái nhỏ, để ráo nước. Cho vào bát rồi thêm đường phèn hoặc muối. Hấp cách thủy đến nhừ. Ngậm hỗn hợp rồi nuốt từ từ. Ngày làm 2 – 3 lần, mỗi lần ngậm 1 – 2 thìa.
Kết hợp hoa đu đủ đực và tía tô để chữa ho
Tía tô (tô diệp) chứa tinh dầu trong đó có perila aldehyd, limomen; dùng để chữa cảm cúm, làm ra mồ hôi, trị ho,…
Hoa khế là loại hoa rất quen thuộc với người dân, nhưng ít ai biết chúng cũng là một vị thuốc trong đông y có tác dụng bổ phế. Khi dùng cùng với hoa đu đủ và tía tô sẽ làm dịu niêm mạc họng, bớt cảm giác đau rát và triệu chứng ho cũng giảm dần.
Nguyên liệu:
- Hoa đu đủ đực: 10g
- Lá tía tô: 10g
- Hoa khế: 10g
- Đường phèn: 5g ( có thể dùng thay bằng một muỗng mật ong)
Cách làm:
Đem các nguyên liệu rửa sạch bằng nước rồi vớt ra để ráo nước.
Thái nhỏ rồi cho vào bát, bỏ đường phèn hoặc mật ong vào rồi thêm một ít nước đun sôi để nguội. Sau đó cho vào nồi chưng cách thủy, đun đến khi đường phèn tan hết và các thảo dược trên nhừ hết là được.
Chờ hỗn hợp nguội bớt rồi dằm nhuyễn, chắt lấy nước hoặc để cả ngậm từ từ rồi nuốt. Chia làm 3 phần. Mồi ngày uống 3 lần, mỗi lần từ 1 – 2 thìa.
Một số điểm lưu ý khi chữa ho bằng hoa đu đủ đực
Hoa đu đủ đực tuy rất lành tính và hay được áp dụng để điều trị ho. Tuy nhiên khi sử dụng vẫn cần phải chú ý những vấn đề sau:
Không nên quá lạm dụng hoa đu đủ đực và sử dụng trong thời gian dài. Mặc dù chúng không gây nguy hiểm gì nhưng dùng nhiều có thể gây vàng da và gây ra một số tác dụng không mong muốn cho người dùng như tiêu chảy, đau bụng,…
Tuyệt đối không được dùng cho phụ nữ có thai vì thành phần papain có trong hoa đủ đủ đực có thể gây sảy thai do chúng có khả năng phá vỡ cấu trúc protein cần thiết cho trứng mới thụ tinh và liều cao gây độc tính cho thai nhi.
Các bài thuốc chứa vị thuốc mật ong không nên dùng cho trẻ dưới 2 tuổi vì có thể gây ngộ độc đường tiêu hóa ở trẻ em do hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển đầu đủ.
Nếu sử dụng hoa đủ đực trong khoảng 1 tuần mà triệu chứng ho không có dấu hiệu thuyên giảm thì nên đến các cơ sở y tế thăm khám và có hướng điều trị tốt nhất.
Trong thời gian sử dụng, nếu gặp các triệu chứng bất thường thì cần dừng ngay và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ y học cổ truyền.
Nên chọn hoa vừa chớm nở. Trước khi sử dụng nên rửa sạch hoa với nước để loại bỏ phần mủ trắng và các thành phần tạp bụi khác.
Không nên sử dụng hoa khi có dấu hiệu héo ú. Tốt nhất vẫn nên sử dụng hoa tươi để trị bệnh.
Khi không có hoa tươi, có thể thay bằng hoa đã được sấy hoặc phơi khô được bán ở các cửa hàng đông y. Tuy nhiên do dược liệu liệu khá quý hiếm nên cần lựa chọn cửa hàng uy tín để mua.
Trong quá trình dùng thuốc cần nên tránh các món ăn chiên xào, đồ nướng, đồ cay và các chất kích thích vì có thể sẽ gây giảm tác dụng trị ho của hoa đu đủ đực.
Các bài thuốc trị ho dùng hoa đu đủ đực có tác dụng tốt nhất đối với bệnh ho thông thường và bệnh mới chớm bị như viêm họng, cảm lạnh, cảm cúm,…. Những bệnh ho lâu ngày hoặc triệu chứng ho đi kèm của các bệnh hô hấp mạn tính như viêm phổi tắt nghẽn mãn tính (COPD), viêm phế quản mạn tính, hen mạn tính,… thì dùng thuốc sẽ không có tác dụng rõ ràng.
